Tısbağa Uqveyin fəlsəfəsindən gənc Holdenin düşüncələrinə gedən yol

Bacım hər zaman deyir ki, oxuduğu hər kitabda əvvəlki oxuduqları ilə bir əlaqə var. Bir kitab o birinə işarə edir, bir müəllif o birinə müraciət edir, biz də bu əlaqələri ayırd edirik və tısbağa Uqveyin dediyi kimi "təsadüflərin təsadüfi olmadığını" düşünürük. 

 Bu gün bacım və rəfiqəmin paylaşdığı Corc Oruelin "Filin öldürülməsi" essesinin azərbaycan dilinə tərcüməsini oxudum. İnşada bir ingilis müstəmləkəsində qudurmuş filin yerli camaata hücum etməsi və ingilis polisin fili öldürməsi fonunda müstəmləkə reallıqlarından bəhs edilir. Yox, mən bu yaxınlarda bu hekayəyə birbaşa və ya dolayısı yolla təsadüf edəcək kitab oxumamışam. Son oxuduğum kitab, Neftçilərdən  20 Yanvar stansiyasına qədər və geri getdiyim ürək-üzücü məsafəni səmərəli qət etmək üçün aldığım Cerom Sellincerin "Çovdarlıqda uçurumdan qoruyan" əsərinin azərbaycan dilinə tərcüməsidir. 

 Baş qəhrəman Holden kimi yeniyetmə və pofiqist olmasam da, onunla ortaq hisslərimizi tapdım. O, yeniyetmə oğlandır, zəhləsi gedən, haqsızlıq edən və ya sevdiyini incidən insanın ağzını-burnunu vurub dağıtmaq istəyir, amma bunu yalnız xəyallarında canlandırır və reallıqda bunları etməyəcək qədər gücsüz olduğunu anlayır. Mənim də ağzını-burnunu dağıtmaq istədiklərim var, amma Holden kimi gücsüzəm, özü də üstəlik, əks cinsin nümayəndəsi! Məsələn, xəyallarımda, metroya girişdə şkaf oğlanları şkaf çantaları ilə ötürüb, qızların klatçlarına detektor cüyüllədən özü gənc, beyni isə hələ embrion mərhələsində olan polisə elə o alətlə zərbə endirərdim. Heyhat! Gücsüzəm, qadınam və ən azı polisə müqavimət göstərməyin ümumiyyətlə nə olduğunu və Azərbaycanda nə olduğunu dərk edəcək qədər savadlıyam. Yenə mövzudan kənar çıxıram, Holdendən yoluxub. Metrodan çıxarkən pilləkəllərin yanında bir küçə itini karton qutu ilə divara sıxıb ətrafında yığışmış xeyli uşaq, gənc, yaşlı, qadın, kişi gördüm. Üstdən baxan kim, altdan baxan kim. İt yazıq da hürürdü, çıxmaq istəyirdi. Bir uşaqlı qadın da pilləkənin başında duran səyyar satıcı qadınla mübahisə edirdi, deyirdi ki, "nə olsun küçə itidir, canlıdır...". İtə yazığım gəldi, Holden kimi təsəvvür elədim ki, camaatı ayırıb, iti sakitləşdirib oradan çıxarıram. Amma Holden kimi də fərasətsiz çıxdım, heç nə etmədim, ötdüm keçdim, avtobusa mindim. Fikirləşdim, kaş ki, əvvəllər itlərlə ünsiyyət təcrübəm olardı. Fikir aman vermirdi, görəsən o itə nə edəcəklər. Çağıracaqlar kimlərisə ki, qudurmuş itdi, öldürün. O an, günorta oxuduğum "Filin öldürülməsi" hekayəsi yadıma düşdü. Hekayəni oxuduqca gözləyirdim ki, filin etdikləri sonradan insan faktoruna gəlib çıxacaq, amma olmadı. Bu iti də hamı quduzlaşmış sayırdı, amma heç oxşatmadım. Əksinə, mənə elə gəldi ki, it qutunun dəliyindən başına yığışmış insanları "qudurmuş" hesab edirdi, hürürdü ki, çıxın gedin başımdan, əl çəkin, imkan verin...Təsadüfə bir bax!