My Short Story 2: Execution of Life

On the eve of New Year a verdict is given. To the scaffold watched by thousands of his murderers is the guilty taken. Countdown. Done. Lighted garlands. Celebrations.

                                                                     

                                                                                                                      

My Short Story 1: Where the Gossips go? (Qeybətin yolu)

A word. Whisper. Ear. Brain. Processing. Altering. A wrod. Whisper. Ear. Brain. Processing. Altering. A wrdo. Whisper. Ear. Brain. Processing. Altering. A owrd. Whisper. Ear. Brain. Processing. Altering...

Söz. Pıçıltı. Qulaq. Beyin. Həzm. Dəyişmə. Szö. Pıçıltı. Qulaq. Beyin. Həzm. Dəyişmə. Zös. Pıçıltı. Qulaq. Beyin. Həzm. Dəyişmə. Özs. Pıçıltı. Qulaq. Beyin. Həzm. Dəyişmə....

Ordan-burdan fikirlər, nəticələr, hisslər

* Bir qoyun getdi şam aldı, min qoyun getdi şam aldı, sonra "bayram axşamı" etdilər, səhəri gün mayaların bütün nənə-babaları yad edildi. #SürüPsix

* Məni Budda kimi böyüdüblər: bağlı "qapı" arxasında, söyüşlərdən, axmaqlıqdan, cahillikdən, nadanlıqdan, sürü düşüncəsindən, çirkinlikdən, yalanlardan, yaltaqlıqdan, alçaqlıqdan uzaqlarda. Bütün bunlarla gec üzləşsəm də, Buddadan fərqli olaraq şikayətim yoxdur, valideynlərimə dərin sevgi və təşəkkürlər ki, yaxşını öyrədib, pisi gizlədiblər, gizlənmək qaçılmaz olsa belə #ThankYouMom&Dad

* Mənim üç sevgilim var: biri Wentworth, hər zaman məni sevib, heç vaxt unutmayıb, küskün olsa da qayıdıb. İkincisi, Jasper, onun məni axtardığını bilib mən onu tapmışam, onun sevgisi əbədidir. Üçüncüsü, Herbert, onunla yeni tanış olmuşam, o, ən sədaqətli dostdur. #MənimQəhrəmanlarım

* Naşükürlük, təbiətimizdədir? Yoxsa, niyə kifayətlənmirəm, çox şikayət edirəm, gərək etməyəm. Eynşteyn olmasaydı, məgər nisbiliyin nə olduğunu bilməyəcəkdik? Nisbilik, məndə olanın səndə olmaması və səndə olanın məndə olmamasıdır. Nisbilik həyatın özüdür. #YorulmuşBeyinFəlsəfəsi

* Ürəyim hələ döyünür, amma çırpınmır, hələ də. #KiçikÜmidlər

* Həyat gözəldir, həm də çirkindir, deməli, həyat çirkin gözəldir #BanalOxymoron

* "Mən bəşəriyyəti sevirəm, sadəcə insanlara nifrət edirəm" #AdınıUnutduğumMüəllifinXoşumaGələnSitatı

* Ailə, sevgi və dostluq ayrılmazdır. Ailə hər şeydən üstündür. Sevgiliniz və dostunuz ailə üzvlərinizdir. #Induksiya

* Toran-yağış qarışıq havada işə gedərkən, küçə işıqlarının Aleksey Yefremovun rəsmlərinə bənzəməsi #ReallığınKənarında

iFəhlə-iKəndli Sinfinin Əhvalatları - "Oraq və Çəkic" yaxud "Klaviatur və Siçan"

Ay Yoldaş Fəhlə və Kəndlilər, ya da Yoldaş iFəhlə və iKəndlilər, düşünürəm ki, əcdadlarımızın peşə gerbi olduğu halda, bizimki niyə var olmasın? Bizim əmək alətlərimiz klaviatur və siçan olduğundan, yuxarıdakı şəkli çəkdim. Qoy həmişə "click" səsi gəlsin, qoy bütün rəqəmsal proletariat "klaviatur və siçan" gerbi altında birləşsin!

Nisbət

Nisbət deyilmi bizi fərqləndirən? Hamımız hər zaman kiməsə və yaxud da nəyəsə nisbətən fərqlənməyə çalışırıq. Nisbət bəşəriyyətin qanunudur. Gözəllik və çirkinlik, zənginlik və yoxsulluq, ədalət və insafsızlıq, yüksəklik və alçaqlıq, aclıq və toxluq, atlı və piyada, ovçu və şikar, yalan və həqiqət, qəddarlıq və mərhəmət, hərəkət və sükunət və nələr, nələr, nələr - bunlar bizim təbiətimizdir, olub, var, olacaq sonadək. Dəyişən yalnız zamandır. Hamımız gözləyirik. Keçmiş insanlardan bircə fərqimiz var. Onlar peyğəmbərləri gözləyirdilər, biz isə axirəti...

Andlılar

Həkimlər: Hippokrata and içmişik ki, xəstəliyə şəfa, şəfaya xəstəlik verəsiyik

Modelyerlər: Şanelə and içmişik ki, Kokonun davamçısı olasıyıq, əgər o qadınlara kişi paltarı geyindiribsə, biz də kişilərə qadın paltarı geyindirəsiyik

Tarixçilər: Homerə and içmişik ki, tarix yazmaqda onun qədər kor, uydurmaqda onun qədər uzaqgörən olasıyıq

Proletariat: Leninə and içmişik ki, oxuyasıyıq, oxuyasıyıq, oxuyasıyıq - işdən vaxtımız və pulumuz olanda

Falçılar: Nostradamusa and içmişik ki, bütün olacaq hadisələri onun dediklərinə uyğunlaşdırasıyıq, insanlara dəqiq, qərəzsiz, şəffaf məlumat verəsiyik və hər zaman saçımıza boya qoyasıyıq ki, heç bir şarlatan işimizə mane olmasın

Siyasətçilər: And olsun Baron Münxauzenə ki, həqiqət və həqiqətdən savayı dilimizə heç bir mənfur söz gəlməyəcək

Diplomatlar: Kissencerə and olsun ki, heç bir diplomatı dodağından öpməyəsiyik (Brejnev onda özündə deyildi)

Yazıçılar: And olsun Şekspirin Hamletinin əlində tutduğu o kəllə sümüyünə ki, nədən yazmaq və necə yazmaq bizi düşündürməyəcək, əsas odur ki, yazaq!

Jurnalistlər: Julian Assanja and olsun ki, heç vaxt çörək ağacımız olan "məlumatları"n axıb getməsinə razı olmarıq, plaqiat düşmənimiz, şantaj mənfur qonşularımızdır

Müəllimlər: Təhsilimizin günəşi Amon-Misirə and olsun ki, rüşvəti insafla alasıyıq, qiyməti ədalətlə kəsəsiyik, qoyun yox, merinos yetişdirəsiyik ki, yunundan bilik əyirək

İdmançılar: Supermenin əzələlərinə and olsun ki, ölkəmizi hər olimpiadada layiqincə təmsil etməsək, bir də heç yerə uçmayasıyıq

Hərbçilər: Vilhelmin bığlarına and olsun ki, asıb-kəsib, talayan zaman heç bir işkəncəyə yol verməyəsiyik

Mühəndislər: Qaudiyə and olsun ki, siyasətçilər kimi yalandan vəd vermir və gələn tikintilərdə sementin kəmiyyətini, dəmirin keyfiyyətini artırmayasıyıq, binalarımız əyri və estetik olacaq

iFəhlə-iKəndli Sinfinin Əhvalatları - "Əmək" haqqı yoxsa Əmək "haqqı"?

Yoldaş iFəhlə və iKəndlilər,

Əməyinizə verilən haqdan razısınızmı, yoxsa haqqınıza verilən əməkdən? Biz rəqəmsal proletarlar ritorik sualları sevirik. Bizim rəqəmsal bosslarımız isə çox mərhəmətlidirlər, düşünürlər ki, əməyi haqqla ölçmək olmaz. Əmək dəyərsizdir! Sözün hər iki mənasında! Nə fərqi var ki, 5% çox 5% az, əsas odur ki, əmək müqəddəsdir. İşləyin yoldaşlar, hər şey yaxşı olacaq, təki siz işləyin. 

Əhvalat

Günəşli günlərdən birində, özəl müəssisələrdən birində, mühasib bərk baş sındırır. Gəliri itirmək olmaz, xərcləri azaltmaq lazımdır. Bəs neyləyək Ağabala? (Qeyd: mühasibin adı Ağabaladır). Bu an kasıb mühasibin zəngin həyat yoldaşı ona zəng vurur, alış-verişə çıxmaq üçün ondan pul istəyir: "narahat olma əzizim, endirim dövrüdür, səni xərcə salmaram". Elə bu an, mühasibin başına alma düşür, o ağıllanır və qərara gəlir ki, müqavilələr yenilənərkən işçilərə şirkətin müflisləşmə qorxusu barəsində məruzə edəcək (şişirtmə!), sonra maaşların azalması barədə bossun qərarını bəyan edəcək. Əlbəttə ki, o sifətlərdəki turşluğu və hərəkətlərdəki gərginliyi öncədən görüb, öz böyük mərhəmətindən işçiləri bir-bir otağına dəvət edib onlarla fərdi söhbətə başlayacaq. Tipik söhbət belə olacaq: "Filankəs müəllim, siz bizim üçün çox dəyərli işçisiniz, sizi itirmək bizim üçün böyük zərbə olardı, amma nə edək, şirkətin vəziyyəti ağırdı, ona görə maaşınızı kəsirik...Amma siz bizim üçün dəyərli olduğunuzdan biz sizin maaşı keçən müqavilədəki kimi eyni saxlaya bilərik. Xahiş edirəm, bu böyük güzəşti yalnız sizə edirik, ona görə başqa işçilərə heç nə deməyin". Bu sözlər şirkətin hər işçisinə ayrı-ayrılıqda deyilir və Ağabala öz müvəffəqiyyətini qeyd edir. Ən azı 10% "eqonomiya", sonra qəlbinin dərin dərinliklərindəki yerlərdən birində bu mükəmməl və orijinal (onun zənnincə) taktikasını bossun qohumlarına tətbiq edə bilmədiyindən ani məyusluq hissi çəkir, sonra özünü toparlayır və birdən qəhqəhə çəkir. Axı Ağabala, özü də bossun qohumlarındandır. 

Belə gərgin iş günündən sonra, Ağabala televizoru qoşur və Discovery kanalını açıb diqqətlə izləməyə başlayır (yeni ideyalar üçün əla məkan). Onun başına bir alma da düşür. Evrika! Fikirləşir ki, bəlkə işdə cərimələr tətbiq edək? Məsələn, işə 5 dəqiqə gecikmə 5% maaş bahasına olsun. Ya da, işdən icazə işçinin öz hesabına olsun. Almaların sayı artır...deyir 1 saatlıq nahar nəyə lazım? 30 dəqiqə bəs eləyər. Elə bunu fikirləşir ki, qarnı quruldayır, yadına düşür ki, nahar etməyib. Fikirləşir, yox bu insafsızlıq olar. Qoy nahar vaxtı 1 saat qalsın, hər halda, Marks məndən ağıllı olub, bunu düşünərkən...

Nahardan sonra, Ağabala düşünür ki, bir az gəzsə yaxşı olar, koridorlarda dolaşarkən, işçi xanımlardan birinin onun yanından forslana-forslana keçməsi, onu hiddətləndirir. Xanımı təpədən-dırnağa qabaqdan və arxadan süzən Ağabalanın başına çox böyük bir alma danq eləyir. Aha! Deməli belə, işdə hündür daban ayaqqabı geyinmək olmaz, parket korlanar, xərcimiz artar, kim bu qaydaya riayət etməsə, cərimə!

Ağabala, gecələr də yatmır, fikirləşir, fikirləşir, fikirləşir...Düşünür, bu qədər işçi nəyə lazım? HR işini özüm görərəm, katibə kompüteri "semiçka kimi çırtdayır" ona görə İT meneceri nəyə lazım? Təmizlik nəyə lazım, qoy hərə öz masasını təmizləsin...fikirləri yuxu ilə qarışır, yuxuda görür ki, qanadları var...və o mavzoleydə Leninin yerinə yatıb...

 Zavodda dəhşətli qəza baş verib...Mühasibatlıq səhvən maaşları 20 faiz qaldırıb!

 "Sizin maaş tələblərinizə baxdım. İndi də mən sizə sizin bazar qiymətinizi açıqlayım."

No Comment!

The Power of Embrace

Have you ever embraced someone tightly, tightly so that you both felt the hearts thumping? It is one of the most excellent feelings one could ever feel. It is better than a kiss. When you bury your face in his chest you feel so confident, so protected, so safe, so loved, so trusted. You are not vulnerable at that right moment, you feel warmth and thumps. What is it? A power of touch? love? 

iFəhlə-iKəndli Sinfinin Əhvalatları - "8 saatlıq iş günü"

Deməli belə, niyə biz, XXI əsrin fəhlə-kəndli sinfi özümüzü XX əsrin əvvəllərində yaşayan fəhlə-kəndli sinfi ilə eyni tutmalıyıq. Məgər iFəhlə ilə iFəhlə5 bir tutmaq olar? Biz yeni nəsil iFəhlə və iKəndli sinfiyik, demək dəyərimizi bilməliyik. Zira, biz ən son dəzgahlarda, ən son komputerlərdə, ən son maşınlarda çalışmışkən, niyə işimizə birinci nəsillə eyni vaxt sərf etməliyik? Səkkiz saatlıq iş günü standartı qaldı yüz il əvvəldə. İndi işimizi daha tez görürük, hələm vaxt tapıb internetdə qurdalanırıq, yeməyimizi sürətlə yeyirik, həyatımızı sürətləndiririk... Sonra da kapitalizmini, kommunizmini, sosializmini söyə-söyə, yorğun-arğın evə gəlirik, qalan neqativimizi də tökürük evdəkilərin üstünə. Olmazmı ki, 4 saat ərzində görə biləcəyim işi, elə 4 saat ərzində görüm. Amma mənim "çox dəyərli, hörmətli, insan, anlayışlı" kapitalist şefim bunu bilsə, ikiqat işlə yükləyəcək.   Dörd+dörd=Səkkiz. Deyəsən, səkkiz rəqəmindən zəhləm getməyə başlayır. Odur ki, insan bacarıqları paketində mənə hədiyyə edilmiş hiylədən istifadə edərək işimi uzadıram, guya ki, mən bu işi ancaq uzun müddətdə görə bilərəm. Belə, ovçu ilə şikar bir-birlərinə necə hiylə gəlirlərsə, işverənlə işçi də eləcə. 

8+8+8 formulunu yediriblər. Yaxşı bəs, səhər bir saat işə gəlmək, və bir saat evə qayıtmaq? Bu iki saatı hardan alaq? İş? İmkan verməzlər. İstirahətimiz? İmkan vermərik. Bəlkə yuxumuz? Olar, qoy altı saat yataq. Nə olar ki? Uzağı, stres. Olsun, biz nəinki informasiya əsrinin yetirmələriyik, biz həm də stress əsrində yaşayırıq. Bu dəfə kimi söyək? Bəlkə Lenini? Ya da özümüzü... Son nəticədə, iFəhlə olmağı seçənlər özümüzük. 

Bu arada, google nə yaxşı vasitə imiş. Sizinlə də paylaşım, sən demə, Amerikanlar öz ifəhlə-ikəndli sinfinə "9to5" deyirlərmiş, onlar nahar vaxtını saymır. Sən demə, Cənubi Koreyada da rəsmi olaraq səkkiz saatlıq iş olmasına baxmayaraq, işçilər evə gec gedir, bosa "hörmət" əlaməti olaraq. Artıq onlara da "Qardaş Koreya" dövləti deyə bilərik. 

Yaşasın Rəqəmsal Proletariat! 

Klubafobiya

Qardaşımın işi çətindir. Çünki, onun düz üç dənə "yatmış gözəl" bacısı var. Yox, bütün gün yatmırıq. Məsələn, dərs oxuyuruq, kitab oxuyuruq, işləyirik, bəzənirik, düzənirik, alış-veriş edirik. Amma əylənmirik. Bu həftəsonu, qardaşım qərara gəldi ki, mən bu tənbəlləri evdən çıxaracam. Seçilmiş məkan N saylı Klub. Qapıdan girən kimi, böyük bir kitab rəfi - yerdən tavanadək içi kitabla tıxanmış halda bizi qarşıladı. Yox, ondan əvvəl, dress code-lu biri də var idi, filmlərdə olur e, elə rəf boyda biri. Sən demə, onlar real imiş. Kitab rəfinin burada olması mı ironiya idi, yoxsa bizim orda olmamız? Əl-qərəz, gəldik keçdik yerimizə və başladıq seyrə... Siqaret çəkənlərin cənnəti, bizim üçün saçlarımıza hopmuş tüstü. Hamı-hamını süzür, başdan ayağa. Qızlar oğlanları, oğlanlar qızları. Kimi tanış olmaq istəyir, kimi tanış axtarır, kimi içir, kimi çəkir, kimi rəqs edir, kimi hamısını birdən edir. Biz də gülürük, qardaşım güldürür. Sonra vaxtı sayırıq, sonra DJ-in niyə hələ eyni mahnını bir saat fırlatmasını danışırıq, sonra mən başlayıram ağız-burun eləməyə, asıram sifətimi. Qardaşım çalışır könlümüzü almağa, ayaqlarımız yüksək daban üstündə sızıldayır. Axırda, çıxırıq, gedirik evə. Yolda, öz-özümə fikirləşirəm. Yadıma "Dəli Kür" filmi düşür, deyirəm nə yaxşı, qardaşımız yanımızdadır, bizi Xəzərdə batırmayacaq ))). Sonra fikirləşirəm, zövqlər müxtəlifdir, dünyalar paraleldir. Yox, yəni, məcazi paralel dünyaları demirəm, bizim dünyalarımız. Hərəmizin öz dünyası var, hamımız hər şeyi bəyənməməliyik, hamımız eyni şeyi sevməyə borclu deyilik, onda həyat mənasız olar. Bu fobiadan da çıxdıq, görək sonra nə olur?

Yağış və Ata

Başım o qədər işə qarışmışdı ki, yalnız iş yoldaşlarım mənə pəncərədən boylanmağı təklif edəndə bayırdan gələn gurultunun nə olduğunu anladım. Leysan tökürdü. Aləm su içində, hamı başladı gileylənməyə, mən də daxil. Evə necə gedəsiyik? Hər yer gölməçə olacaq, sel axmasa yaxşıdır. Yağış zamanı Bakı sakinlərinin standart fikirləri. O an, əminəm, heç kim fikirləşmirdi ki, "necə də gözəl görünür? Yağışın altında gəzərdim...çətirimlə oynayardım...sonra züm-zümə edərdim...üzümə düşən damcıları heç silməzdim...qoy yağsın, yağıb gərginliyimi aparsın..." Amma bunları fikirləşməyə vaxt yox idi. Axı, yağış yağanda küçələrdə maşınların sayı, ictimai nəqliyyatda insanların sayı "göbələk sürəti" ilə artır.

Şalvarımın balaqlarının batmaması üçün gölməçələrdən tullana-tullana gedirdim metroya. Ətrafdan gəlib-keçən insanlara baxmırdım. Bütün fikrim palçığa batmamaq idi, alnımı qırışdırıb özümə trayektoriya qururdum. Fikirli olmağıma baxmayaraq, üzbəüz gələn balaca bir qız və onun əlindən möhkəm yapışmış atası gözümə sataşdı. Balaca qızın üzündən yağış damcılarından başqa, həyəcan və sevinc yağırdı. Elə bil yağışı ilk dəfə görürdü. Atası ilə rusca danışırdı: "Папа, как красиво! Волны, волны, волны. А ты возьмешь меня на ручки?" "Да, возьму" O qədər əminliklə söylədi, üzümdə təbəssüm yarandı. O qız üçün çox sevindim. Onun gözündə atasının əlləri hələ də balaca və kövrəkdir, sözləri isə qüvvətlidir. Güvənlik və səmimiyyət. Sevinc və sevgi. Yağış və ata. Atam üçün darıxdım...

Nepotism

Nepotism sözünün anlamını bilməmiş olmazsınız. Bilməsəniz də bilirsiz. Nepotism qohumbazlıq deməkdir. Qohumbazlıq sözünün xarici dillərdə ekvivalenti olduğundan, ürəyinizi buz kimi saxlaya bilərsiniz, biz kainatda tək deyilik. Problem qlobal xarakter daşıyır. Sadəcə, ölkədən ölkəyə dərəcəsi dəyişir. Azərbaycan və İtaliya kimi ölkələrdə özünü daha qabarıq şəkildə biruzə verir. Mən axı nə danışıram? Məgər bizim ölkədə qohumbazlıq problemdirmi? Xeyir, bu söz xeyirxahlıq, sədəqə, mərhəmət sözləri ilə paralel işlənir. İndi Darvindən ədəbi oğurluq edəcəm. Onun "survival of the fittest" nəzəriyyəsini dəyişib, "survival of the qohummest" edəcəm. Nə qədər də bədii alındı...

 "Bu mənim oğlumdur, Naygel. O sənin əldə etdiyin nəticələrin bəhrəsini görəcək."

"Bu mənim bacım oğludur Skippi. O, sənin yeni Müdirindir."

"Nepotism - "Cəhənnəm ol, sənin heç vaxt karyera artımı şansın olmayacaq" deməyin nəzakətli yoludur. 

 Nepotism = "Sənin atan kimdir?" bölünsün "Sənin bacarığın"

Bilirəm ki, o sənin qohumun olduğuna görə, sən ona iş verdin. Amma mən yenə də fikirləşirəm ki, Mətbuat-Katibi heç olmasa yazıb oxumağı bacarmalıdır. 

"Arxayın ol, həll edərik..."

"Ты кто такой, давай, ло свидания" artıq dəbdə deyil. Ötəri bir trend. Amma "Arxayın ol, həll edərik" trendi demək olar ki, şüar səviyyəsinə çıxıb. Bəli, bəli - şüar. Qəribədir ki, siyasi partiyalar bunu öz platformalarına daxil etməyiblər. 

- Kimə və nəyə arxayın olaq?

- Puluna və qohumuna.

- Birinci daha etibarlıdır.

- İkinci də birincinin yoxluğunda!

Rahat-rahat gəzirik. Dərdimiz də var, düzdür. Amma ümumən arxayınıq.

...şagird imtahandan arxayındır, çünki, atası deyir "arxayın ol, həll edərik".

...tələbə diplomundan, özü də qırmızısından (dəbdədir) arxayındır, çünki, atası deyir, "arxayın ol, həll edərik".

...iş axtaran savadsız diplomlu iş tapmaqdan arxayındır, çünki ona deyirlər, "arxayın ol, həll edərik".

...subaylar evlənməkdən arxayındır, çünki, valideynləri deyir "arxayın ol, həll edərik".

...hətta hamilə qadına da qorxu yoxdur, çünki, həkimi deyir, "arxayın ol, ağrısız həll edərik".

Əvvəllər məsələnin həll edilməsi üçün üç amil lazım idi: Keçəl, halva və pul. Bu gün təkcə pul bəs edər. 

Savad nəyə lazımdır, pul olan yerdə?

"Ehh, neynirəm oxuyub, qoy ali məktəbə qəbul olunum, oxuyaram. Ehh, neynirəm öyrənib, qoy institutu bitirəndə öyrənərəm. Ehh, neynirəm işləyib, işçi tutaram işləyər."

Güc nəyə lazımdır forma olan yerdə?

Bizim işin qapısında duran bir polis işçisi var. Cılız, çox cılız. Ona hər gün yemək vermək istəyirəm, kökəlsin, olsun Yol Polislərimiz kimi tox. O bizi müdafiə edə bilməz, biz onu qoruyarıq. Amma neyləyək? Forma olanda belə olur. Qamət düzəlir, iştah artır, baxış dəyişir. O, öz cılızlığını gorurmü? Məncə yox, forması imkan vermir. Ağıl? Ağıl artmasa da olar. 

Bəs savad və pul olmayan yerdə? 

Onda hiylə və hayasızlıq işə düşür. Poçt işçisi muştuluq, Katibə hörmət, Mühasibatçı minnət istəyir. İnsan Resursları, adını HR qoydum - bazar istəyir. 

Müaricət: Ey savadlı, puluna və qohumuna arxalanmayan vətəndaş, gördun ki, səndən bazar istəyirlər, de ki, "Ti kto takoy, davay do svidaniya"

Düşüncə Azlıqları

Ailəm sevimli ailəm. Səninlə səmimi ola bilərəmmi? Olduq. Oturduq, danışdıq, dedik, güldük, kövrəldik, kədərləndik, müzakirə elədik, danışdıq, danışdıq, danışdıq və bir nəticəyə gəldik ki, insan nəinki irqi, cinsi, dini, milli, sosial ayrıseçkiliyə məruz qala bilər. Milli azlıqlar, cinsi azlıqlar, dini və sosial azlıqlar öz aralarında bir toplumdur, az ya çox, onlar bir toplumdur. Amma düşüncə azlıqları, onlar özləri kimilərdən bixəbər qala bilər. Birinciləri başa düşmək, onların tələblərini qanuniləşdirmək olar. Bəs düşüncə azlıqlarının? Ətrafında yüz insan yığışsa belə, əgər onlar sənin kimi düşünmürlərsə, sən təksən! Onlar kütlədir, sən təksən! Özün kimiləri yalnız ünsiyyət adlanan filtrin içindən keçərək tapa bilərsən. Amma filtr bir süzgəçdir, çoxu ilişib qalır. Keçə bildinsə, ətrafa bax. Sənin kimi keçənlər var? Deməli onlar da düşüncə azlıqlarıdır. Lakin iş bununla bitmir, qarşıda növbəti süzgəc var, sonra yenə də biri, sonra yenə də....ta ki, sən öz-özünlə tək qalanadək. 

PS. I love Si, Em, Fe :*

"Ağlama Nöqtəsi"

Ağlamaq gülmək qədər vacibdir. Bu da bir bacarıqdır, hər insan bacarmır. Bəzən insan sevincindən ağlayır, bəzən də kədərindən gülür. Bəzən də nə ağlayır, nə gülür. İçinə qapanır, içində susur. Emosiyalar yox, heç nə yox. Amma müəyyən zamana, müəyyən həddə qədər. Hər kəsin bir "ağlama nöqtəsi" var. Kimi kövrəkdir, anında göz yaşlarını tökür, rahatlayır. Bəlkə də rahatlamır. Kimi də içinə salır, salır, salır, sonra kiçik bir qığılcımdan coşur. Çox gülməlidir, sənə həqiqətən dərd verən, içini yeyən dərdlərə dözürsən, dözürsən, amma öz "ağlama nöqtənə" çatanda özünü saxlaya bilmirsən. Və heeeyyy, töküldü göz yaşları, döndü selə və o yaşlarla illər boyu, aylar boyu yığdığın dərdlər, qəmlər bir-bir tökülür, axıb gedir...

Görəsən dərdləri, fikirləri, elə sevincləri belə göz yaşı ilə ölçmək olar? Onsuz da insan hey hər şeyi ölçməyə çalışır. Görəsən tərəzidə nə ağır gələr, itirilmiş neyronlar yoxsa tökülmüş göz yaşlarının sayı? 

Bacımla bu barədə danışırdıq, deyirdik ki, şən, çox gülən insanların gözlərinin ətrafında yelpikvari qırışlar əmələ gəlir. Onlar eybəcər olmur, əksinə, insana yaraşıq verir. Bu onların gülüşlərinin ölçüsüdür. Bəz göz yaşları? Onların izi varmı?

Adını "Problem" Qoydum

Biri var idi, biri yox idi. Dünyaya bir uşaq göz açmışdı. Valideynləri onu çirkin sayıb, adını problem qoydular, özünü də atdılar uşaq evinə. Problem çox çətin uşaq idi, asta-asta böyüyürdü. Digər uşaqlar onunla yola getmir, hamı ondan kənar gəzirdi. Böyüdükcə, ondan daha çox qorxulurdu, ondan daha aralı gəzilirdi. Vaxt keçdi, Problem yeniyetməlik dövrünə çatdı və o, sakitliyini bir yana atıb "pis" olmağı qərara aldı. Onsuz da insanlar onu sevmir, onsuz da ona nifrət edirdilər. "Qoy həqiqi nifrət etsinlər" deyə Problem keçdi hərəkətə. Pəncərələri daşla sındırır, oğurluq edir, insanlara hücum edirdi. Onu küçədə görənlər, qara pişik görmüş kimi çəkilib digər yol seçirdilər. Problemin onsuz da qırıq ürəyi bir az da parçalanmışdı...

Bir gün, etdiyi əməllərdən peşiman olan, öz halına acıyan və özünü çox zəif hiss edərək divara söykənən Problemi Mərhəmət adlı bir xala evinə gətirir. Mərhəmət xala kimi insanlara qayğı göstərən yox idi, hərçənd insanlar çox naşükür idilər. Problemin də naşükür olacağından Mərhəmət xala şübhə etmirdi. Amma yenə də ona yardım etdi. Bir müddət Problemi heç kim görmədi, hamı daha ürəkli oldu, daha iri addımlara, daha çox özlərinə güvənərək hamı həyatına davam edirdi. Lakin çox keçmədən, Problem yenə üzə çıxdı. Bu səfər tər-təmiz əyin-başla, alicənab yerişiylə, gözəl hüsnüylə hamını valeh etdi. Heç kim onu başqasıyla səhv salmamışdı, amma hər kəs ürəyində "niyə mən əvvəl Problemin bu qədər yaraşıqlı olduğunu görməmişdim" deyə ah çəkdi. Sanki hər şey alt-üst oldu. İndi onu çətin, çirkin, kobud, və çağırılmamış saymırdılar. İndi hamı onunla dost olmaq istəyirdi. Hamı onun sirrini tapmaq, onu həll etmək istəyirdi. O gün ki, onu məktəbə Mərhəmət xalanın gətirməsini gördülər, Problem yox oldu, o həll oldu...

Əgər sizin də qarşınıza problem çıxarsa, onu əzməyin, incitməyin, ondan qorxmayın. Ona anlayış, mərhəmət göstərin və əmək verin. Onda həyat sizin üçün asanlaşacaq, problemlər çağırışlara,çağırışlar xeyirxahlığa, xeyirxahlıq insanlığa dönəcək.

P.S. Nil'in "beyinə məktub" və "Vicdan Teyze!" yazılarından ilhamlanaraq...

Ad yoxsa Sifət?

Bu dünyada hər şeyin adı var, hətta dünyanın da! Biz insanlar adlanırıq, heyvanları və əşyaları da adlandırırq. Amma hərdən görürsən, insanları da adlandırırq. Xüsusən, əsəbi olan zamanlarımızda. Məsələn, kiməsə "eşşək" deyə bilərik, kiməsə "dub" (palıd). Özü də adları səhv saldığımıza görə deyil, filankəsin xarakterinə, hərəkətinə görə. Amma haqsızlıq etmiş oluruq.

Məsələn,
Eşşəyin dili olsaydı, deyərdi ki, "sən niyə filankəsə "eşşək" deyə xitab etdin?" Məgər, o filankəs mənim qədər işləyir? Mənim qədər insana sadiqdir?
Palıdın da dili olsaydı, deyərdi, "nə olub, məndən mebel düzəldib qohum-qonşuya öyünəndə palıdam, amma düşüncəsi donmuş insana mənim adımı qoyursuz!"
Niyə diqqətsiz, eqoist insanlara "keçi" deyirik? Heç olmasa, keçidən xeyir var, pendirini yeyirik!
Niyə savadsız insana "monqol" deyirik? Məgər, monqollar yaratdığı imperiya, savad olmadan qurula bilərdimi?
Niyə "lom", "xiyar", "tormoz" (əyləc) və bir çox digər isimləri sifətə çevirirk?
Niyə sifət qalıb qıraqda, isim işlədirik? Savadsızlıqdan yoxsa tənbəllikdən?
Gəlin hər şeyi və hamını öz adı ilə adlandıraq. Vəliyə Vəli, Əliyə Əli, Keçiyə keçi deyək. Kiminsə və ya nəyinsə xüsusiyyətini təsvir etmək üçün kifayət qədər "sifətlər" var dilimizdə. Təklif edirəm, gələn ili "Qrammatika ili" elan edək. Təklif edirəm, savadlı olaq, tərbiyəli və alicənab olaq!

Güzgüdə Yaşayanlar

 - Ədalətdən danışanlar haqsızlıq edir

- Maddiyyat düşkünləri mənəviyyatdan danışır

- Varlılar kasıbçılıqdan şikayət edir

- Falçılar dindən sitat gətirir

- Savadsızlar cahillikdən gileylənir

- Yaltaqlar özlərini vəfalı bilir

- Alimləri status, müəllimləri pul, həkimləri nə-qədər-çox-xəstə-o-qədər-çox-var-dövlət düşündürür,

 - Jurnalist şou, şou toy, toy yiyəsi kasıbçılıq düşünür

- Gənclər "irəli"də, "irəli" siyasətdə, siyasət şadlıq sarayında gəzir

- Böyük eqolar kiçilir, kiçik eqolar böyüyür

- Saç var vaxtından tez ağarır, saç var arsız-arsız uzanır

- Təbəssüm arxasında "sifət", "sifət" arxasında dərd, dərd arxasında həyat var

- Yalançı özünü dürüst bilir, dürüst elə bilir laldır, lallar dil açır

- Sənəddə vətəndaş, dildə yoldaş, əslində daş

- Girişdən çıxanlar, çıxışdan girənlər

“Zaman Maşınında” Keçmişə Səyahət (Aşağıda yazılanlar real hadisələrə əsaslanıb)

Keçmişlə bağlı nostalji hisslər keçirirsinizsə, keçmişə səyahət etmək istəyirsinizsə Kubaya getməyə ehtiyac yoxdur. Kubada mövcud kommunizm zahiridir, insanlar isə çoxdan düşüncələrini dəyişiblər. Bəlkə də onlar heç vaxt kommunist düşüncəsində olmayıblar belə. Bizi orada cəlb edən 50-ci illərdən qalma avtomobillər və ispansayağı rənglənmiş yüzillik evlərdisə, heyhat, bunlar da kommunizmin qalığı deyil, amerikan “burjua”sının təsirləridir.

Zira, kommunizmin həsrətini çəkən vətəndaşlar (yoldaşlar!) və ya bu həyat tərzini dadmamış gənclər, bir dayanın, nəfəs alın və ətrafınıza baxın. Yaxşı baxın! Sovetdən qalma dəmir beton konstruksiyalı köhnə binalara deyil, onlar cansız tarixdirlər. Siz baxın insanlara, onların baxışlarından qəlblərinə, qəlblərindən düşüncələrinə... Heyran qalacaqsınız, sən demə cəmiyyətimizdə bəzi insanlar canlı eksponatlardır. Onların bir qismi muzeylərdəki eksponatlardan da qədimdir.

Belə, əsəbləriniz sakitdirsə, keçmişə səyahətə başlaya bilərik. Özünüzə bir yoldaş tapın və gedin ixtiyari bir VVAQ idarəsinə (zaqs). Deyin ki, gəlmişik ailə həyatı qurmaq niyyətilə qeydiyyatdan keçməyə. O an, tarixin qara dəliyindən içəri keçəcəksiz. Keçmişə düşəcəksiz. Zaqs işçilərinin sizinlə davranışı, sənədləşmə, bürokratiya sizi o qədər bezdirəcək ki, baş tutub çıxacaqsız ordan. Müasir Azərbaycan zaqs idarələrində MÜASİR olan təkcə siz və sizin şəxsiyyət vəsiqənizdir.

Növbəti dayanacaq – N saylı mənzil istismar idarəsi. Bu idarələrdən gələn nəm qoxusu sizi o saat keçmişə götürəcək, təxminən, ikinci dünya müharibəsi illərinə. Elə orada sizi kobudluqla qarşılayan ixtiyar bir qadın görsəniz, deməli hədəfə çatdınız. O da bir eksponat, o da bir tarix. Sizin onunla beşcə dəqiqə söhbətiniz kifayət edər ki, mənzillərin istismarına birdəfəlik son qoyulmasını arzulayasız.

Burdan gedək universitetə. Mülki müdafiə dərsinə. Bu dərsin avariyalı binada keçirilməsinə təəccüblənməyin. Yəqin praktikada tələbələrə dağılmış bina altında qalmağın nə qədər təhlükəli olmağını göstərmək istəyirlər. Dərsin ortasında, birdən, bina əsməyə başlayır. Siz öz-özünüzə düşünürsüz, görəsən bu sondur? Xoşbəxtlikdən məlum olur ki, mülki müdafiə dərsi verilən avariyalı binanın üst mərtəbələrində məktəb yerləşir və binanın titrəməsi dərsin bitməsilə şagirdlərin evə tələsməsindən irəli gəlir. Necədir? Adrenaliniz artdı? Əgər artmadısa, gedirik növbəti adrenalin dozasını almağa.

Sizi aparıram dövlət xəstəxanasına. Yolda marketə girib bir qab ketçup alıram və sizin köynəyinizi “al qana” bulayıram. Sizdən sadəcə qan itirmiş halsız və ölümcül olan adamı canlandırmaq tələb olunur. Xəstəxananın qapısından girərkən maraqlı, lakin etinasız baxışlarla rastlaşırsız. Qışqırırsız, ay haray, köməyiniz lazımdır. Sizi palataya gətirənədək, həkim tapılana, apteklərdən dava-dərman sifariş verilənədək üstünüzdəki ketçup qurumasa yaxşıdır. Hələ bu harasıdır? Bəyan etsəniz ki, bu yazığı küçədən tapmısız və nə onun pulu var, nə sizin? Bu zaman üstünüzdəki ketçup artıq yuyulmaz ləkə halına gələcək. Adrenalin hardadır bəs? Yaralı, fağır baxışlarınızı zilləyin üzündə mərhəmətdən əsər-əlamət olmayan tibb bacısının gözlərinin içinə. Bu zaman nə ketçup yadınıza düşər, nə oyun, qaçıb burdan canınızı qurtarmaq istəyərsiz və bir daha xəstə olmaq istəməzsiz. Kim istəyər ki?

Nəhayət, səyahətinizin bitkin olmasını istəyirsinizsə, yollanın Opera və Balet Teatrına, biletinizi elə seçin ki, yeriniz lociyaya düşsün. Yox, baletdən həzz almaq üçün deyil, oradakı canlı tarix olan Xanım X-i yaxından seyr etmək üçün. Balet başlayandan sonra məlum olacaq ki, parterdə yerlər boşdur. Sovet qadınından çox alman konsentrasiya düşərgələrindən gəlmə nəzarətçini xatırladan Xanım X lociyanın qapısını yavaş-yavaş açaraq içəri daxil olur. İşıqdan qaranlığa girdiyi üçün biz yalnız onun siluetini görürük və bu siluet qorxulu filmlərdəki obrazı xatırladır.  O, parterin boş olduğunu, daha əlverişli görüntü əldə edəcəyimizi vurğulayır. Lociyada bizdən savayı 5-6 tələbə və 1 cütlük var. Cütlük Xanım X-in dediyini qulaqardına vurur və mırıldamaqda davam edir, tələbələr isə sevincək, tamaşaçıları narahat etdiklərindən bixəbər, yığışaraq gedirlər parterə. Biz isə..., biz də bu təklifi qulaqardına vururuq. Önümüzdəki boşalan cərgədəki yerləri tutmağa tələsirik. Lakin Xanım X onun təklifini cavabsız qoyduğumuz və onun işini uzatdığımız üçün bizdən qisas almaq istəyir və bizə boş yerlərdə əyləşməyə imkan vermir. Hətta orkestrin səsini batırmağa belə qadir olduğundan əmin olaraq biz həyasızcasına (onun fikrincə) yerlərimizi dəyişirik və qadının reaksiyasına baxırıq. Qadın hiddət içindədir, qışqır-bağır salır. Lakin qorxu filmlərinin sizə heç bir zərər vermədiyi kimi, Xanım X-in də gurultusu boş olur. Prosesin özü isə bizə bol tarix adrenalini verir. Teatrın qapısından küçəyə, zülmətdən işığa çıxdıqda, elə tarixin qara dəliyindən də qurtarmış oluruq. Bu da bizim səyahətimiz.

Belə tarixi fərdlərin siyahısını artırmaq da olar. Ancaq, gündəlik əsəb normasını aşmaq olmaz. Onlar mağazalarda, dövlət müəssisələrində, notariuslarda, ictimai nəqliyyatda, ümumiyyətlə hər yerdə rastınıza çıxacaq. Nə olursa, olsun siyahınıza mütləq Bakı Metropolitenini salın, amma “bir-bir”. Tağı müəllim cüt rəqəmləri sevmir. 

P.S. Əgər feodalizm dövrünə səyahət etmək istəyirsinizsə, İngiltərənin və ya Şotlandiyanın qəsrlərini görməyə ehtiyac yoxdur. Əlbəttə, dövr uzaqlaşdıqca, sizin istəyinizin qiyməti də artacaq. Amansız feodalları öz gözünüzlə görmək üçün bir ferma alın, qatıq istehsal edin və çalışın satmağa. Bir müddət sonra, oturun yazı masasına və təəssüratlarınızı yazın. Hansı dövrdə qatıq satmaq daha rahat idi, Haqverdiyevin təsvir etdiyi ağalar və kəndlilər dövründə yoxsa XXI əsrdə? Yoxsa, siz də bu dövrlər arasında heç bir fərqin olmadığını anladınız? Necə deyərlər, dəyişən formadır, məzmun isə yüzilliklərdir ki, eyni olaraq qalır. Qatığın qablaşdırılması dəyişmiş olsa da, onu satmaq istəyən kəndli və bu satışı əngəlləyən ağa ilə müasir dövrün fermerləri və inhisarçıları görünür elə eynilik təşkil edir.

Yeni Bakı, Yeni Azərbaycan və Assosiasiyalar

• Flame Towers - Balıq Binalar / Üç Barmaq
• Park Bulvar - Ananaslı Bina / Yumurta Bina
• Yeni Avtovağzal - Titanik
• Crystall Hall - Üzük Bina
• Filarmoniya Bağı - Volterra (Vampirlərin yığışdığı tin)
• Heydər Əliyev Mərkəzi - Qəzaya uğramış təyyarə qalıqları / İlbizin çanağı
• London Taksiləri - Badımcan Taksi / Tısbağa Taksi
• Qırmızı Ayaqqabı Geyinmiş Oğlanlar - Qırmızı Fənərlər Küçəsi
• Saçlarını yuxarıdan dürmələyib, makyajsız gəzən qızlar - Bakı Ferihaları
• Flaş Mobçular - "Vətənpərvər Gənclik"
• Küçədə üzərinə ətir vurulmuş kağız parçalarını paylayan qızlar və oğlanlar - İşsizlik
• Küçədə üzərinə ətir vurulmuş kağız parçalarını aldıqdan sonra onu yerə atan kəslər - "Sivil Cəmiyyət"
• Butik satıcılarının ədası - Böyük, böyük, lap böyük güzgülər
• Müasir İncəsənət nümunələri - Salvador Dalinin heyranları
• Yol polislərinin tıxacların aradan qaldırılması üçün səyləri - Qənd parçasına darışmış qarışqaların xaotik qaçması
• Şadlıq Sarayları - Gecəqondular
• İri avtomobil sürücüləri - Böyük Eqolar
• 
• Kiçik avtomobil sürücüləri - Qadınlar və Boş Ciblər
• Klublar - Şöhrətpərəstlik Yarmarkası
• Zebranı keçərkən yol verən sürücü - Möcüzə və ya "Ətəyin Gücü" və ya "güc birlikdədir" (Together We Can - Cross the Road)
• Bayram Konsertləri - Heyranlıq (Evdən konsert məqsədilə çıxıb və kameranın obyektivinə tuş gələrkən mobil telefonu ilə evə zəng edib "baxın mən burdayam" deyərək əl eləyib, sonra evə qayıdan insandakı həvəsə heyranlıq
• Xınayaxdı - Dirilən Ənənə yaxud Dirilən Biznes?
• Aygün Kazımova - Xalq üçün Opium 1
• Eurovision Bakı 2012 - Xalq üçün Opium 2
•  Davay Do Svidaniya və CanCana - Xalq içindən çıxmış nəğmələr və ya Zəmanəmizin Qəhrəmanları

Məlumat Dəstəyi: Xalq

Mələk-Polislər

Ah, mən yenə də əmin oldum ki, bizim yol polislərimiz çox saf, təmiz ürəkli, haramdan uzaq insanlardır. Onların adını yol polisləri deyil, yol mələkləri qoymaq lazımdır. Həm də, Bakımızın meri Möhtəşəm Hacıbalanın - "Bakımız-mələklər diyarıdır" şərhinə tam uyğun gələr. İş orasındadır ki, bu günlərdə rəfiqəmlə məni Mərdəkan sahilində bir oteldə təşkil edilmiş son zəng qonaqlığına dəvət etmişdilər. Biz də bəzənib düzənib düşdük yola. Sən demə, hamı Mərdəkana gedirmiş, özü də qonaqlığa yox, dənizə. Yolumuzu yarılamışdıq ki, növbəti döngənin harada olmasını unutduq. Yol mələyindən kömək xahiş etdik. "Qardaş, bağışlayın, filan otele nece getmek olar?" Mələk qardaş o qədər utancaq idi ki, təpə dırnaq bizi süzəndən sonra "Mən elə yerlərə getmirəm" cavabını verdi. Ürəyim ağrıdı, istədim deyəm, gəl qon maşınımızın üstünə, aparaq səni qonaqlığa. Yox, belə sadəlövhlük olmaz axı. Əlqərəz, yetişdik məkana. Mələk qardaş hardasa haqlıymış. Çimərlikdə son zəng qəribə görünürdü. Çimərlik qiyafəsində olan hər bir kəs bizim uzun donlarımıza və makyajın bolluğuna heyran qalmışdı. Özümü pinqvinlərin sahilinə düşmüz ağ ayı kimi hiss elədim. Qərara gəldik tez qayıdaq. Yolda bir içkili sürücü hey manevrlər edirdi. Təhlükə o qədər böyük idi ki, yol mələyinin durduğu yerdə maşını dayandırıb yardım almaq istədik. Sonra onların nə qədər utancaq, abırlı, hayalı olduğunu yadımıza salıb vəziyyətdən özümüz çıxdıq. Bir az gözlədik, təhlükə sovuşanda yolumuza davam etdik.

P.S. Pakistanın əyalətlərindən birində polislərə təcili arıqlamaq tapşırığı verilib. Bel çevrəsinin ölçüsü 95 sm-dən artıq olan hər bir polis işdən azad edilə bilər. 

Müraciət: Əziz, Standardlaşdırma və Patent idarəsinin işçiləri, xahiş edirik, bizim polislərlə bağlı "ölçülər" götürərkən onlara Pakistan rəsmilərindən daha "nazik" davranasız. Hörmətlə, Cəmiyyət

Tüpürmək hüququnun məhdudlaşdırılması haqqında

Alimlərimiz son zamanlar Bakı və digər şəhərlərdə tüpürənlərin sayının kəskin artmasından narahat olaraq hökumətə müraciət etmiş, həyəcan təbili çalmışlar. Onların fikrincə, kütləvi tüpürmə halları xəstəliklərin artmasına gətirib çıxara bilər. Bədbəxtlikdən, müraciət edilən zaman, hökumətin başı gənc nəslimizin tərbiyəsinə təhlükə yaradan əcnəbi serialların qadağa olunmasına qarışmışdır. Zira, "tüpürənlərin inkar edilməsi" haqqında layihə kölgədə qalmış, alimlərimiz isə çox məyus olmuşlar. 

Çarəsiz alimlər, hər zamankı kimi, dilləri və qolları çox uzun olan mətbuat əhlinə müraciət etmiş, məsələnin nə qədər ciddi olmasını media ilə bölüşmüş və tədbir görməyi xahiş etmişdir. Bədbəxtlikdən, mətbuat əhli bu zaman, çamaşırxanada şou əhlinin paltarlarını yumaqla məşğul imiş.

Çıxılmaz vəziyyətdə qalan alimlər, öz tələbələrinə müraciət etmiş, barı, əhali arasında bir sorğu keçirsinlər, bir səbəbini öyrənsinlər. Axı niyə insanlar öz ayaqları altına tüpürür? Sadiq tələbələr suallarla silahlanaraq küçələrə düşmüş, yeddidən yetmişə qarşılarına çıxan bütün kişi cinsinin nümayəndələrindən tüpürmələrinə nəyin səbəb olduğunu soruşmuş. Yeddidən on yeddiyə böyük nəsilləri səbəb görmüş, böyük nəsillər isə atmış günahı zəmanənin boynuna. Yaşlı nəslin nümayəndələri ilə baş tutmuş dialoqlardan bir neçəsini nəzərinizə çatdırıram:

A) Cahil respondent

- Dayı, niyə üç addımdan bir tüpürürsən?

- Tüpürmək də pulnandır? İstəyirəm, tüpürürəm, bundan kimə nə?

- Heç kimə heç nə olmaz, amma alimlərimiz düşüb ortaya ki, xəstəlik yayıla bilər.

- Nə xəstəlik? Heç kimin, üzünə tüpürmürəm ki, yerə tüpürürəm də

B) Həssas, özünə bəraət qazandıran respondent

- Dayı, niyə üç addımdan bir tüpürürsən?

- Hamısı zəmanədəndir.

- Zəmanədən?

- Hə, ay oğul. O qədər stress çəkirik ki, biz də neqativ enerjini necəsə atmalıyıq axı. Falçılar da bunu təsdiqləyir, neqativ enerjidən qurtulmaq lazımdır. Sənə də məsləhət görürəm, öz oğullarıma da demişəm. Əsəbləşdin, tüpür yerə, get.

C) Savadlı respondent

- Dayı, niyə üç addımdan bir tüpürürsən?

- Ağzımdakı zərərli maddələrdən qurtarmaq üçün.

- Bəs o zərərli maddələrin başqalarına keçməsindən ehtiyyat etmirsən? Bəs birdən hökumət cərimə etsə səni?

- Yox qorxmuram, başqalarına keçsə, həkimlər mənə dua edəcək, cərimə edilsəm də vətənimə xeyir verəcəm. Həm də, yeni iş yerləri açılar. Tüpürcəkləri təmizləmək üçün xüsusi maşın gətirilər, işçi tutular. Bunun nəyi pisdir?

D) Tüpürən qadın

- Ay xala, bəs sən niyə tüpürürsən?

- Mənim kişilərdən nəyim əskikdi, məgər demokratik ölkədə yaşamırıq? Gender bərabərliyi deyilən bir anlayış var, oğul, görünür dərslərini yaxşı oxumursan.

E) Öz hüquqlarını bilən vətəndaş

- Tüpürməyə cərimə kəsilməsinə necə baxırsız?

- Pis baxıram, bu, tüpürmək azadlığının pozulmasıdır. 

Ümidi tükənmiş alimlər, məsələni təhsil nazirliyinə, maarif şöbələrinə yollayır, dərsliklərə bu barədə məlumat salınmasını, şagirdlərin maarifləndirilməsini xahiş edir. Bədbəxtlikdən, nazirin başı başqa qoçla bir qazana salınır, ara qarışır, məzhəb itir, və əhali hələ də bixəbər, tüpürməkdə davam edir.

"Seyrə balonlarla çıxanlar haqqında" (Həsr olunur Üzeyir Hacıbəyovun əziz xatirəsinə)

Biz artıq avtomobil minirik. Nəinki minirik, hələ üstəlik, basıb keçirik...kimi gəldi, necə gəldi, harda gəldi. Məgər siz sürücülər bilmirsiniz ki, sükan silah deyil, vasitədir, gərək əvvəl istifadə etməyi öyrənəsən, sonra sürəsən. Yox, gərək əvvəl, NECƏ sürməyi deyil, NƏ ÜÇÜN sürməyi öyrənəsiz. Ay sürücü, sənin məqsədin "A" nöqtəsindən "B" nöqtəsinə RAHATLIQLA getmək deyilmi? "C"-nin rahatlığını niyə pozursan bəs? Az qala əzib keçirsən. Hara tələsirsən? Bir dur, bir nəfəs al. Dünyanın axırı deyil ki, qoy bir yaşıl işıq yansın, onda "Eyvallah!". 

Bu nə hövsələsizlikdir? Bəlkəm, özlərini nümayiş etdirmək istəyirlər. Gecdi, əcnəbi avtomobilini çoxdan nümayiş etdirib, başqa şey fikirləş. Məsələn, hava şarı, min, uç, get. Nə yol işıqları, nə yol polisləri, nə də keçmiş kabusların (piyadalar) var. Uç, qoy Bakı küləkləri səni aparsın. Amma yerə enərkən, kiminsə başına düşməkdən ehtiyat elə. 

Bütün sürücülər inciməsin, inciyəcəklər özlərini yaxşı tanıyır. Onlar piyada olanda da eyni səhvləri edirlər. Qatarın qapısı açılmamış, camaat "Bismillah" deyib addımını atmamış, onlar qatarda artıq əyləşirlər. Avtobusu yolun ortasında saxladan, keçidi qoyub yolu keçənlər də onlardır. Əgər sükan sənindirsə, deməli sən yol qaydalarına tabesən, yol sənə yox. 

Axı bizim əziz yol polislərimiz yazıqdırlar, hamının ardınca qaça bilmir. Barı, onlara rəhminiz gəlsin. Onlar hələm çoban yastığının ləçəklərini "sevir, sevmir" saymaq qədər safdırlar.

Belə, sonda yol polisindən cümlə sürücülərə belə bir mesaj: "Cərimələrinizi vaxtında ödəyin, eybi yoxdur, qayda pozuntusu olan şeydir, hamının başına gələ bilər".

Bir də, deyirəm, bəlkə, imtahanlar kraliçası Məleykə xanıma müraciət edək, sürücülər və piyadalar üçün ümumrespublika imtahanı keçirsin. İmtahandan keçməyən sürücünün vəsiqəsi alınsın və imtahanı keçən piyadaya təntənəli surətdə təqdim edilsin. 

Anamın yaylığı və düşüncələr

Saatlarla oturub anamın necə yaylıq toxumasına tamaşa edərdim. Onun incə əllərinin rəngbərəng sapları bir-birinə keçirərək "yaratdığı" əsər nə qədər gözəl idi. Anam bizim üçün toxuyurdu, o, heç bir qüsura yol vermək istəmirdi, nə qədər kiçik olsa belə, səhv buraxmış olduğu halda, toxuduqlarını Penelopa kimi təzədən sökür və yenidən daha böyük həvəslə, daha çox diqqətlə və daha böyük sevgiylə hörürdü. O yaylığa sevgi hopmuşdu, övladlarına olan qayğısını, diqqətini, eşqini belə göstərirdi. Ani olaraq ürəyimdə, həyatımızı həvəslə, sevgiylə hörülmüş bir yaylığa bənzətdim. Başımıza gələn rəngli hadisələr bir-birinə hörülərək naxış əmələ gətirir. Qəflətən dönüb arxaya baxırıq, hər insan toxuduğu öz naxışına - sonra hardasa buraxılmış cüzi, bəzən də böyük bir səhv tapırıq. Amma həyatda keçmişə dönüş yoxdur, həyatı söküb yenidən toxumaq olmaz! Onu bircə dəfə toxuyuruq, kimi qüsurlu, kimi mükəmməl. Hətta mükəmməl toxunmuş həyat da zamanın tikanına ilişib sökülə bilər. Qəribədir, biz tərəflərdə, insan öz taleyindən gileylənərkən "naxışım yoxdur" deyir. Yəqin, mənim ürəyimdən keçən bu ani fikirlər nə vaxtsa çoxlarının qəlbində yaranıb və itib, qalan yalnız naxış sözüdür...Yaylığın bəzəkləri labirintə bənzəyir, onları izləyə-izləyə nəzərim yenə anamın əllərinə toxundu. Ayağa qalxdım, anamı bərk-bərk qucaqladım və öpdüm...

KA, Qar və Orxan Pamuk

Bəli, hər dəfə özümə söz verirəm ki, daha, klassik ədəbiyyat oxuyacam. Amma müasir kitablara biganə qala bilmirəm. Səbəblər müxtəlifdir: məsləhətlər, reklam və şərhlərdən başlamış təsadüfə qədər dəyişir. Bu dəfə qismən maraq, qismən şərhlər və qismən də təsadüfdən dolayı Orxan Pamukun "Qar" əsəri əlimə keçdi və mən də müəllifə qarşı mövhumatımın güclü olmasına baxmayaraq, kitabı oxumaq qərarına gəldim. Sizinlə təəsüratlarımı bölüşmək istəyərdim.
"Qar" - Siyasi baxışları üzündən Almaniyaya köçmüş Türk əsilli, qərb düşüncəli, "ateist" şair olan KA ləqəbli şəxsin Türkiyənin Qars şəhərinə üç günlük səyahəti zamanı yaşadığı hadisələrin bəhs edildiyi bir əsərdir. Müəllif bu əsərə görə ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı qazanıb. Şərhlərimi üç kateqoriyada verəcəm.

Sevgi
KAnın İstanbula və oradan Qarsa yola düşməsinin bir səbəbi var - Qarsda yaşayan keçmiş qrup yolaşı gözəl İpək boşanıb və KA tənhadır, ona sevgi lazımdır, o qəflətən evlənmək fikrinə düşür. Kitab boyu, özünü "Qərbli", "Avropalı", "Sivil" göstərən KA özü də etiraf edir ki, bu hərəkətindən utanır, çünki, tanımadığı, ünsiyyətdə olmadığı bir xanımla evlənmək istəyi ona "vəhşi şərq adəti" kimi görünür. Qarsa gəldikdən sonra İpəyə dəli-divanə aşiq olan şairin ağlında bir məqsəd var – onunla sevişmək. Kitab boyu bu hisslərini hər fəsilin “küncündə” oxucuya sırıyan Pamuk, KA-nin İpəyin bacısı Kadifəyə də biganə olmadiğını bildirir. KA-nın izlədiyi porno “ulduzu” İpəyə bənzətməsi mənə iyrənc gəldi. Əgər Pamuk KA-nı romantik şair kimi təsvir etmək istəyirsə, bu alınmayıb.

Siyasət
Qars şəhərində yaşayan etnik qrupların (Kürd, Azəri, Türk, Erməni, Rus) birgə mövcudluq və əməkdaşlıq cəhdləri kitabda KA-nın nöqteyi-nəzərindən təqdim edilir. Həmçinin, KA şəhərdə yaşayan “Secularistlər”, “İslamistlər” və “Hərbçilərin” mübarizəsini oxucuya izah edir. Türkiyədə baş verən siyasi hadisələrdən xəbəri olmayan oxucular üçün fikrimcə çox maraqlı ola bilər. Lakin müəllifin qərəzli mövqeyi nəzərdən qaçmır. Təkrarçılığa yol verən Pamuk, hər addımda qəhrəmanının hər hansı bir keçmiş Erməni milyonçusunun evinin qarşısında durub ah çəkməsi və ya Erməni kilsəsinin (nədənsə Gürcü kilsəsi yox) qarşısından keçərkən heryanlığını gizlədə bilməməsi kimi fikirlərlə oxucunu bezdirir. Bəli, bəlkə mən qərəzli danışıram, amma bütün Qarsı küçə-küçə gəzib dolaşan KA niyə heç bir keçmiş Rus və ya Gürcü malikanəsinin yanından belə ötmür, heç rast belə gəlmir. Kasıb və romantik erməni qızlarının bir zamanlar gizlicə teatr eyvanından tamaşa etməsi hadisəsini müəllif yalnız eyvana atılan güllə qırığının yaratdığı çatlara görə heyfsilənməsi üzündən təsvir edir. Uzun sözün qısası, əgər qəhrəmanın kitab boyu ən çox ağlına gələn akt sevişməkdirsə, ikinci ən çox ağlına gələn söz “Erməni” sözüdür. Kürdlərə gəldikdə isə mən gözlədiyimdən az önəm verilib məsələyə. Nədənsə, Pamuk Kürd-Türk münasibətlərini az qabardıb amma görməzdən də gəlməyib.
Əsərin ən çox bəyəndiyim yeri, “teatr çevrilişinin” əslində həqiqi bir “dövlət çevrilişi” olması idi. Ən çox bu hissədə həyəcanlandım. Bir şey də nəzərimdən qaçmadı: kitab boyu Pamukun hansı siyasi mövqe tutmasını anlaya bilmədim. Müəllif eyni zamanda həm Secularistlərə, həm Hərbçilərə, həm də İslamistlərə etibar etmir, onların idarə üsulunu qənaətbəxş hesab etmir. Qərbə meyli açıq aşkar bilinir, amma heç olmasa qəhrəman KA-nın hansı “məhzəbə” mənsub olması aydınlaşsaydı sevinərdim. Hərdən, mənə elə gəlir ki, Pamuk öz mövqeyini birbaşa açıqlamaqdan çəkinir və hamını dolaşdırmağa çalışır. “Erməni qenosidi”-dən söz açır, amma fikrini bildirmir, Kürdlərin “başına gələn oyunlara” toxunur amma heç nə açıqlamır, Türkiyə tarixinin hərbi çevrilişlərindən danışır və heç bir münasibət bildirmir. Təsvir və təkrarçılıq məni yordu.
Bu arada kitab “Qar” adlanır və bu ad öz təsdiqini demək olar ki, hər cümlədə, hər abzasda, hər fəsildə tapır. Kitabın adının onun içindəkilərə dolayısı yolla aid olması və ya “mistik” məna daşıması mənə hər zaman daha cəlbedici görünüb. Ona görə, hər addımda qar dənəciklərini, onun soyuqluğunu, ağlığını və.s. və.i təkrarlamaq oxucunu yorur.

Din
Sevgi və siyasətdən fərqli olaraq Pamukun dinə münasibəti kifayət qədər bəlli olur. KA ateistdir, materialistdir, Allaha inanmır və o qəhrəmandır. Əksinə, KA-nın düşməni, İpəyin keçmiş və Kadifənin hazırki sevgilisi “Blue” “İslamistdir”. Bu şüuraltı bir mesaj verir oxucuya, xüsusən də bunu Qərblilər oxuyurlarsa – “Qəhrəman – Qərb düşüncəli ateist, Mənfi qəhrəman – Fundamentalist, İslamist və sadəcə pis insan”. Sonda KA “Blue”-nu hərbçilərə təslim edir, əvəzində onun ardıcılları KA-nı qətlə yetirirlər. Yenə də şüuraltı mesaj – “KA terror qurbanı oldu, kim törətdi? KA tərəfindən hərbçilərə təslim edilən “İslamistin” davamçıları”. Yeri gəlmişkən, Qarsın küçələrini qarış-qarış gəzən KA bir dəfə də olsa bir Məscidə rast gəlmir, belə təəssürat yaranır - ətrafda hami İslamistdir, amma yığışmağa bir Məscid yoxdur.
Xoşuma gəlməyən, qismən anlamadığım və qismən də anlamaq istəmədiyim məqamlar – Hicablı qızların sui-qəsd etməsi, şəriət məktəbinin gənc tələbələrinin ürəklərində ateistlik qorxusu, Şeyx Saadettinin kitabda nə məqsədlə yer aldığı (obraz açılmamış qaldı) – bunlar qaranlıq qaldı. Dinə dərindən bağlı olan “Blue” isə evli qadınla zina edir, sonra onun bacısını öz məşuqəsinə çevirir və sonra da onun yaxın rəfiqəsini “yoldan çıxarır”. Ümumiyyətlə, din mövzusunda istehza qəbul edə bilmirəm.

Yekun fikirlər
Fikirlərimi belə yekunlaşdırıram,
1.    Fürsətçi (öz “dərisini qurtarmaq” üçün neçə cildə girən) kitab qəhrəmanlarından heç xoşlanmıram.
2.    “Blue”-nun dili ilə danışılan “Şahnamə”dən Rüstəm və Söhrabın hekayəsini kitabda yersiz hesab edirəm.
3.    Pamukun Turqenevə bir neçə dəfə istinad etməsi, Rus ədəbiyyatının ona necə təsir etməsi anlamına gəlir. Belə ki, əsərdə Qars şəhərindəki abu-hava XX əsr Türkiyəsindən daha çox, XIX əsr Rusiyasına bənzədilib.
4.    Kitabı oxuduqca, istər-istəməz KA-nın tənhalığını Corc Orvelin “1984” əsərindəki Uinstonun tənhalığına bənzədirəm. Xüsusən də, Uinston və Juliyanın münasibətlərini KA və İpəyin münasibətləri ilə müqayisə edərkən. “Teatr çevrilişi” etmiş Sunay Zaim isə mənə O-Brayan obrazını xatırladır.
5.    Sonda, hesab edirəm ki, bu kitab bestseller olmaq üçün və ya mükafat əldə etmək məqsədilə yazılmışdır.

No longer

Good bye,

My friend and foe,

My love and hatred,

My believer and non-believer,

My hope and agony,

My heat and frost,

My truth and lie,

My brightness and darkness,

My savior and my death,
No longer, I am yours.